Każdego roku na przejazdach kolejowych dochodzi do 200–250 kolizji i wypadków, w wyniku których ginie kilkadziesiąt osób. W miejscach niedozwolonych zdarza się około 300 wypadków rocznie, w których śmierć ponosi średnio ponad 200 osób. To wciąż wiele, choć trzeba powiedzieć, że statystyki każdego roku są coraz lepsze.
Problem wypadków na przejazdach kolejowych jest jednym z poważniejszych, z którym musi mierzyć się spółka PKP Polskie Linie Kolejowe. W Polsce jest ponad 12 700 przejazdów kolejowo-drogowych. Od 2005 roku liczba wypadków na tych przejazdach zmniejszyła się o jedną trzecią (z 236 w 2005 roku do 155 w 2015 roku). – Rok 2015 przyniósł o 12% mniej wypadków na przejazdach kolejowo-drogowych niż poprzedni – informuje Mirosław Siemieniec, rzecznik prasowy PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. – Analizując statystyki wypadków na przejazdach kolejowo-drogowych w latach 2005–2015, można jednoznacznie stwierdzić, że od roku 2012 ich liczba spada. Pozytywną tendencję odnotowano też w 2015 r. – na przejazdach było o 12% mniej wypadków niż w roku 2014. Od stycznia do marca 2016 roku na przejazdach kolejowo-drogowych w Polsce doszło do 40 wypadków i kolizji, w których zginęło 18 osób. Podobna sytuacja była w ubiegłym roku – dodaje rzecznik.
Winna nieostrożność
Z danych PKP wynika, że najwięcej wypadków na przejazdach spowodowanych jest przez nieostrożność kierowców i pieszych. – 98% kolizji powodują nieostrożni kierowcy i piesi. Przyczyną tych zdarzeń jest najczęściej ignorowanie przepisów o ruchu drogowym i próba pokonania przejazdu przed zbliżającym się pociągiem mimo znaków STOP i sygnalizacji ostrzegawczej, omijanie zamkniętych półrogatek oraz przejeżdżanie pod zamykającymi się szlabanami. Wypadki na przejazdach i z osobami wkraczającymi na tory w miejscach niedozwolonych odpowiadają za blisko 80% wypadków na kolei i prawie 100% ofiar – informuje rzecznik prasowy PKP PLK.
Coraz lepiej
Te statystyki mają odzwierciedlenie w danych, które publikuje Urząd Transportu Kolejowego. Z danych UTK za 2012 i 2013 rok także wynika, że wypadków na przejazdach kolejowych jest mniej, choć nadal jest to problem znaczący. Z raportu UTK wynika, że zdarzenia tego rodzaju stanowiły odpowiednio w okresie od stycznia do końca września 2012 roku 37,4% wszystkich zdarzeń, a w analogicznym okresie 2013 roku – 36,2%. – Porównując liczbę zdarzeń na przejazdach i przejściach w analogicznych okresach 2012 i 2013 roku, możemy zaobserwować 1-procentowy spadek – z 208 zdarzeń w 2012 roku do 206 w 2013 roku. Co ciekawe, ale i bardzo pozytywne zarazem, mimo bardzo zbliżonej ogólnej liczby wypadków na przejazdach w dwóch omawianych okresach, znacznie spadła liczba ofiar – w 2013 roku było to 39 osób, w porównaniu do 50 osób w 2012 roku. Liczba osób ciężko rannych wzrosła nieznacznie, z 24 do 25 – informuje UTK.
Analiza przyczyn
Z danych UTK wynika, że statystycznie do największej liczby wypadków dochodzi na przejazdach bez urządzeń ostrzegawczych i zabezpieczających, oznaczonych jedynie znakami drogowymi. – Analizując jednak tę kwestię, należy uwzględnić fakt, że przejazdy tej kategorii stanowią najliczniejszą grupę, z 58-procentowym udziałem. Liczba wypadków na przejazdach kolejowych wyposażonych w urządzenia samoczynnej sygnalizacji świetlnej oraz półrogatki jest prawie trzykrotnie mniejsza niż na przejazdach wyposażonych jedynie w tzw. systemy bierne. Należy przy tym pamiętać, że przejazdy tej kategorii stanowią najliczniejszą grupę przejazdów na sieci kolejowej – czytamy w raporcie.
Wzmożone działania
Wypadki na przejazdach kolejowych pozostają nadal jednym z największych wyzwań dla systemu kolejowego. Wyzwania te stoją przede wszystkim przed spółką PKP Polskie Linie Kolejowe, która stara się im jak najlepiej sprostać. Od kilku lat podejmuje działania, by rozwiązać problem wypadków na przejazdach, a przynajmniej jak najbardziej ograniczyć liczbę tego typu zdarzeń. Jednym z takich działań jest kampania społeczna „Bezpieczny Przejazd – Szlaban na Ryzyko”, organizowana od 2005 roku. Przez pierwsze cztery edycje obejmowała ona tylko miesiące letnie. Od 2009 r. trwa cały rok, natomiast od października 2012 roku została rozszerzona o zagadnienie wypadków związanych z przechodzeniem przez tory w miejscach niedozwolonych. Celem kampanii jest kształtowanie zachowań i utrwalanie postaw społecznych, podnoszenie świadomości o zagrożeniach wynikających z niezachowania szczególnej ostrożności na przejazdach i terenach kolejowych, a w konsekwencji ograniczenie liczby wypadków na przejazdach kolejowo-drogowych oraz terenach kolejowych.
Setki ulotek
W roku 2016, w XII edycji kampanii na rzecz poprawy bezpieczeństwa na przejazdach, PKP Polskie Linie Kolejowe zwracały uwagę na przestrzeganie przepisów o ruchu drogowym. W ramach kampanii do społeczeństwa trafiły setki ulotek, prowadzony był dodatkowy nadzór na przejazdach, kierowcy byli pouczani o tym, jak bezpiecznie jeździć, przeprowadzane były także debaty i konferencje o bezpieczeństwie, akcje informacyjne na przejazdach i tzw. dzikich przejściach, setki spotkań edukacyjnych z dziećmi, kampania w mediach, rozdawane były ponadto dodatkowe materiały dla instruktorów nauki jazdy. Organizatorzy intensywnie współpracowali też z youtuberami, blogerami oraz vlogerami, aby dotrzeć z informacją o celu respektowania przepisów do młodzieży.
Działania dla bezpieczeństwa
PKP organizuje także wiele innych inicjatyw. – Wśród stałych i całorocznych działań, prowadzonych w ramach akcji „Bezpieczny Przejazd – Szlaban na Ryzyko”, organizowane są: symulacje wypadków, konkursy, happeningi, prelekcje dla dzieci, patrole Straży Ochrony Kolei w terenie oraz kampania informacyjna w mediach, na plakatach i ulotkach. Wszystko po to, by na przejazdach i terenach kolejowych było bezpieczniej. Kampania jest jedną z największych w Europie. W 2015 roku w Brukseli PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. zostały wyróżnione za podnoszenie bezpieczeństwa na przejazdach kolejowo-drogowych w ramach Europejskiej Karty Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego (EKBRD). Jest to największa platforma obywatelska w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego prowadzona przez Komisję Europejską – informuje rzecznik PKP.
Choć w kwestii poprawy bezpieczeństwa na przejazdach kolejowych zrobiono już wiele, nadal potrzeba wzmożonych działań zarówno jeśli chodzi o edukację społeczeństwa, jak i modernizację samych przejazdów, by zauważyć znaczącą poprawę negatywnych statystyk w tym zakresie.